MUSSAROLA /NOSEBAND/NAGĘBEK0
Wiele jest dziś typów elementu rzędu końskiego,
jaki znamy pod pojęciem „nachrapnik”.
Niewielu
potrafi jednak bez zawahania wyjaśnić skąd się wziął i dlaczego został
wprowadzony.
W
ikonografii wieków średnich w ponad połowie nie daje zauważyć się tego elementu
w ogłowiu końskim. Zdaje się, że częstotliwość pojawiania wzrasta od połowy XVI wieku.
Często w sprzęcie o proweniencji wschodniej możemy zauważyć ozdobne blaszki (naprysk) w elementach zwanych dziś potocznie nachrapnikeim, które systematyzując można rozdzielić na cztery różne rozwiązania techniczne:
1. Połączenie dwóch oddzielnych elementów: nagłówka z uździenniczką (brak możliwości działania, jako „nachrapnik”):
Poniżej widoczne wpięcie uździenniczki do
nagłówka:
2. Zdobiony nagębek (nachrapnik) połączony na stałe z nagłówkiem (ogłowiem), lecz bez paska podbródkowego (brak możliwości działania, jako „nachrapnik”):
3. Nachrapnik połączony na stałe z nagłówkiem oraz posiadający pasek podbródkowy (możliwość działania, jako nachrapnik):
W XVI-XVII wiecznych dziełach możemy znaleźć
powód, dla którego stosowano ten element rzędu końskiego.
Federico
Grisone w 1550 roku piszę[1]:
„Musarola jest bardzo godna pochwały, ponieważ jeśli koń
naturalnie ma zamknięty pysk, to mu nie zaszkodzi, a nawet, jeśli ma otwarty
pysk, nie tylko dobrze mu zrobi, ale poprawi mu ten problem, tak, że mając to
wszystko na uwadze (nawet, jeśli zdejmiesz [musarole]), będzie całkowicie
skorygowany, tak, że będzie chodził zawsze z poprawnym pyskiem i wielką
powściągliwością. To sprawi, że głowa, szyja i wygięcie zostaną ustawione tak,
że idąc do przodu, zawsze prawidłowo opiera się na uździe. I nie odpowiadam
tym, którzy chcą krytykować [musarole], ponieważ jest oczywiste, że
ich krytyka wynika z ograniczonego doświadczenia, jakie mają w tym zakresie.”
Lorenzino
Palmieri w swojej pracy z „Perfette regole modi di cavalcare” z 1625 piszę:
„La musarola aggiusta la bocca, e fa
pigliare appoggio; ma non da liberta di lingua portando il cavallo briglia
chiusa.”[2]
„Musarola
koryguje pysk, i daje ci wsparcie [pomoc]; ale nie daje wolności językowi, nosząc konia
zamkniętego w uździe”
„Naprawdę Mussarola zasługuje na wiele
pochwał, ponieważ jeśli koń ma naturalnie zamknięty pysk, nie może mu
zaszkodzić; a nawet jeśli bardzo go otworzy, pomaga mu to i poprawia go w taki
sposób, że będąc do tego przyzwyczajonym (chociaż już jest zdjęta), zawsze
będzie szedł z prawdziwym podparciem i z dobrą „misura”, niosąc pysk zamknięty
oraz język poprawnie ze stabilna głową, i zgięta szyją.
Które to wsparcie [nachrapnika] ponad
wszystkie inne rzeczy jest odpowiednie i potrzebne koniowi, nawet nie, kiedy
robi fermo à fermo, lub repelony, ale kiedy stępuje, kiedy kłusuje, lub
galopuje, lub biegnie; zawsze będzie taki sam na sygnał, jednostajny i silny w
straciach & uderzeniach.
Jednakże ostrzegam, Mussarola nie może znajdować się tak blisko [ciasno?], aby koń nie mógł oddychać; chyba że był zbyt chętny do zbytniego otwierania ust lub do napierania na rękę:”
Robichon de la Gueriniere w „Ecole de Cavalerie” z 1736 w tłumaczeniu z 1979 roku piszę o „muserole”[4]:
„Przede wszystkim sprawdź, czy pasek
podgardlany nie jest zbyt ciasny, w przeciwnym razie ograniczyłby oddech konia.
W przypadku nachrapnika jest odwrotnie, powinien być trochę ciasno, aby
zapobiec nawykowi otwierania pyska. Powstrzymuje również te [konie], które
gryzą w buty. Po czym upewnij się, że kiełzno nie jest na tyle wysoko, aby
marszczyć pysk konia w kącikach ust, ani nie powinno być tak nisko, aby
dotykało zębów [kłów]."
Warto
wstawić również cytat z ubiegłego wieku dla porównania. Alois Podhajsky, jednen
z byłych dyrektorów Hiszpańskiej Szkoły Jazdy w Wiedniu. Cytaty pochodzą z „The
Complete Training of Horse and Rider” – 1967.
„…the noseband, fastened under the
bit, prevents the horse from opening his mouth and crossing his jaws, a bad
habit often found with young horse. It also prevents the horse from yealding
with the lower jaw instead of at the poll in order to evade the discomfort of
bending.”[5]
„…
nachrapnik, zapinany pod wędzidłem, uniemożliwia koniowi otwarcie pyska i
skrzyżowanie żuchwy, co jest złym nawykiem często spotykanym u młodego konia.
Zapobiega również ustepowaniu konia dolną szczęką zamiast ustępowaniu w
potylicy, aby uniknąć dyskomfortu przy zginaniu. ”
oraz
„The noseband must be on the nosebone
and not on the cartilage. The chin strap must be fastened under the bit and be
loose enough to allow the horse to accept titbits from the hand; it should be
tighter with the horse that opens his mouth or crosses his jaws and looser for
one with a quiet mouth.”[6]
„Nachrapnik musi znajdować się na kości nosowej, a nie na chrząstce. Pasek pod brodą musi być zapięty pod wędzidłem i być na tyle luźny, aby koń mógł przyjąć smakołyki z ręki; powinien być ciaśniejszy z koniem, który otwiera pysk lub przekrzywia pysk i luźniejszy dla konia o pysku spokojnym.”
Biorąc
pod uwagę tylko opinię mistrzów jeździeckich i pomijając patologie w
zastosowaniu tego elementu to powód zastosowania jest taki sam od setek lat.
Dodatkowo należy dodać, że nie ma jednej zasady jak ciasno powinien być on dopięty, a należy to dostosować indywidualnie do konia.
PRZYPISY:
[1] Tobey, Elizabeth. Federico Grisone's "The Rules of Riding". Tempe, Arizona: ACMRS, 2014, s. 287
[2] Palmieri, Lorenzino. "Perfette regole, et modi di cavalcare", Wenecja; Barezzo Barezzi 1625, s. 7.
[3] Caracciolo, Pasquale. "La gloria del cauallo. Opera dell'illustre s. Pasqual Caracciolo, diuisa in dieci libri: ne' quali, oltra gli ordini appartenenti alla caualleria, si descriuono tutti i particolari, che sono necessari nell'alleuare, custodire, maneggiare, & curar caualli; ..", appresso i Gioliti, Wenecja; 1585, s. 362.
[4] Guérinière, François. "École de cavalerie: contenant la connoissance, l'instruction et la conservation du cheval", Paryż; chez Jacques Guérin, 1736, s. 153.
[5] Podhajsky, Alois. "The complete training of horse and rider", Londyn; HARRAP 1967, s. 240.
[6] Podhajsky, s. 241.
